Tuesday, February 17, 2015

ავტოსტოპი სხვადასხვა ქვეყნებში

     სხვადასხვა საზღვარი სხვადასხვა სიმკაცრით ზღუდავს ადამიანს. გზა კი უწყვეტია და ზოგჯერ სიმკაცრესაც ეშველება ხოლმე რამე. საზღვრის მერე კი ხან არაფერი იცვლება, ხან კი იწყება სხვა გარემო, სხვა ენა, განსხვავებული შეხედულებები, განსხვავებული კანონები...
     თვითეული ეს „სხვა“ უკეთესი ან უარესი  აღმოჩნდება, რომელიც მოგვეწონება ან არ მოგვეწონება, შევამჩნევთ, ანდა ვერც შევამჩნევთ. ზოგი კი ისეთია, წინასწარ რომ ჯობია ვიცოდეთ.
     ორი წლის წინ სადღაც შვეიცარიაში ვიდექი  ტრასაზე და ავტოსტოპით ვცდილობდი ერთ ქალაქში ჩასვლას. კარგა ხანს არავინ გამიჩერა, მერე კი პოლიციის მანქანა მომადგა - ახალგაზრდა გოგო და ბიჭი.
     - გამარჯობა... რამე ცუდი ხომ არ ხდება? (აქ რა გინდა ბიჭო?!)
ვუთხარი, რომ არაფერი ცუდი არ ხდებოდა, გარდა იმისა, რომ არავინ არ გამიჩერა.
     - ალბათ ადგილობრივი არ ხართ, ხო? (ვინ ხარ, რას  აკეთებ?)
არა, სულ რამდენიმე დღის ჩასული ვიყავი.
     - ბოდიში, მაგრამ თქვენი აქ დგომა არ შეიძლება. თუ შეიძლება, ჩვენ გამოგვყევით. (დროზე დაჯე განყოფილებაში მივდივართ)
ცოტათი ავღელდი, მაგრამ არაფერი მითქვამს, დავჯექი უკან. გზაში ამ ბიჭმა მითხრა, რომ შვეიცარიაში ავტოსტოპი აკრძალული არ არის და შემეძლო, რამდენიც მომინდებოდა, იმდენი მეავტოსტოპა, მაგრამ მაგისტრალურ ტრასებზე დგომა არ შეიძლება. მე კი ვფიქრობდი, რამე დიდ ხათაბალაში გავეხვიე თუ არც ისე დიდში.
     მოულოდნელად გოგომ მანქანა გააჩერა, ბიჭმა კი მითხრა, რომ აქ დგომა უკვე შეიძლებოდა და მიმავალი მანქანების მიმართულებაც მაწყობდა. მერე ორივემ მშვიდობიანი მგზავრობა მისურვეს, კიდევ ერთხელ მომიბოდიშეს შეწუხება, მოტრიალდნენ და წავიდნენ. სანამ ბოლომდე მოვასწრებდი აზრზე მოსვლას, წვიმა წამოვიდა და ორიოდე წუთში ვიღაცამ გამიჩერა.

დამმართნია კიდევ 1-2 დაახლოებით ამდაგვარი ამბავი. და ვფიქრობ, რომ სხვა ქვეყანაში შესვლისას მოულოდნელი შთაბეჭდილებების და განცდების მიღების რაც არ უნდა დიდი სურვილი არსებობდეს, რაღაცეების წინასწარ ცოდნა მაინც ღირს. სულ მცირე, გადაადგილების მეთოდის ეფექტიანობა სასურველ ტერიტორიაზე.

არის რაღაც ქვეყნები, სადაც ავტოსტოპი საერთოდ აკრძალულია (რუმინეთი, სინგაპური, კანადის და აშშ-ს ზოგიერთი შტატი...).

ზოგან პირიქით, მძღოლი ვალდებულია, გაუჩეროს ავტოსტოპისას გზაზე მდგომ ადამიანს (კუბა, წყნარი და ინდოეთის ოკეანის ზოგიერთი კუნძული)

ბევრ ქვეყანაში კი ავტოსტოპი იმდენად ჩვეულებრივი რამეა, რომ კარგ საავტოსტოპე ადგილებზე სპეციალური საგზაო ნიშნები და მიმთითებლებია - მძღოლებისთვისაც და მეავტოსტოპეებისთვისაც (ჰოლანდია, ისრაელი...)

ევროპის უმეტეს ქვეყანაში ავტოსტოპი ნებადართული და ჩვეულებრივი ამბავია, მაგრამ არის საერთო შეზღუდვა - მაგისტრალურ გზებზე (მწვანე E-ს ქსელის დახურულ ავტობანებზე) დგომა აკრძალულია. თუმცა, შესაძლებელია დგომა მაგისტრალის დასაწყისთან, სხვადასხვა მაგისტრალების დამაკავშირებელ რამპებზე და გადასახვევებზე, და ჩვეულებრივ, შიდა მნიშვნელობის გზებზე.

და დარჩა ქვეყნები, სადაც ავტოსტოპი არ არის ოფილიალურად ნებადართული და არც აკრძალულია - სადაც კანონმა მასეთი რაღაცეები ჯერჯერობით არ იცის - ყოფილი СССР-ს ქვეყნების უმრავლესობა (მათ შორის, საქართველო), ე.წ. მესამე მსოფლიოს ქვეყნები და ალბათ კიდევ 1-2 სხვაც.

Sunday, November 2, 2014

ზღვა ლუდი










    იყო და არა იყო რა. იყო ზღვა და იყო ზღვაზე წასვლის სურვილი. თავიდან მე და ვანგა ვიყავით ამ ამბავში. მეტი რაღა გვინდოდა - დიღმის ტრასა და ავტოსტოპი. შევუდექით საქმეს. ტრასაზე მალევე გაგვიჩერა მანქანამ. ჩვენც გავიქეცით მისკენ და, სანამ რამის თქმას მოვასწრებდი, მანქანის ღია კარიდან ერთმა ხელმა ლუდის მოზრდილი ბოთლი გამოწია - თავის გვერდზე გაწევა მოვასწარი, თორემ, შუბლში მოდიოდა პირდაპირ. ასე გაგვეცნენ. გაგვიზიარეს მანქანა (გორამდე) და ლუდი (ყელამდე). მეც და ვანგაც ვსვამდით. დანარჩენებიც (მძღოლის გარდა). დანარჩენები (მძღოლის ჩათვლით) ჩემი ძველი ნაცნობები აღმოჩნდნენ - ჯარისკაცები. ორი თავისუფალი დღე ჰქონდათ. არცთუ ისე ძნელად ვიცანით ერთმანეთი. მანქანაში შემოდინებული ლუდის რაოდენობამაც და ნაირსახეობამაც იმატა. მალევე, რაც მანქანაში გაჟღერდა, რომ მე და ვანგა ზღვაზე მივდივართ, მოხდა ის, რაც ასე მიყვარს და რის უნარსაც ძალიან ვაფასებ ადამიანებში: „ჩვენც ზღვაზე ხომ არ წავიდეთ?“ და წამოვიდნენ. გორი მარცხნივ მოვიტოვეთ.
   გზა კიდევ ბევრი იყო დარჩენილი. გარეთ მზე ანათებდა, მუცელში ლუდი ბუყბუყებდა, წინ ძრავი გუგუნებდა, ირგვლივ ყვავილები და ხეები მიქროდნენ, მანქანაში მწვანე ბალახი ამოიზარდა, თავში ბაობაბები აშრიალდნენ.
   საღამო ხანი. საპორტო ქალაქი. ამჯერად ხელში 9ნომერი ბალტიკას ბოთლი მიჭირავს. მანქანიდან გადმოვდივართ. ბიჭები აქედან გოგოებთან მიდიან. უკვე გზიდან შეიგულეს. მე და ვანგას ზღვა გვიხარია, მათ - გოგოები. ყველაფერი იდეალურადაა. ცოტა ხნით მაინც.
   დიდი ხნის მერე, ერთერთ ჯარისკაცს შევეხმიანე. იმ საღამოს ამბებზეც ვისაუბრეთ. აი, რა გავიგე. თურმე. მას მერე, რაც იმ საღამოს ერთმანეთს გამოვემშვიდობეთ, 10ოდე წუთის გასვლის შემდეგ, როცა მე, ნანატრ ზღვისპირას, 9ნომრის, ათასი სხვა ლუდის და კუჭის წვენის თბილ კოქტეილს ვარწყევდი, ბიჭები მეთაურობისგან სასწრაფო ბრძანებას ღებულობდნენ. ისევ უკან, ნაწილში გამოიძახეს. და წავიდნენ.

Wednesday, October 22, 2014

დგომის ადგილები : საქართველო

    გზისპირას ბევრნაირი ადგილია, სადაც ავტოსტოპისას შეიძლება აღმოვჩნდეთ. ზოგი დასასვენებლად და მუცლისთვის მისახედად არის კარგი, ზოგი - მოსაფსმელად, ზოგი - სელფის გადასაღებად, ზოგი მანქანის გასაჩერებლადაა მოსახერხებელი, ზოგი ისეთია, ბრმა ვარსკვლავთმრიცხველი თუ არ ხარ, გზიდან გადახვევა და მარშუტის შეცვლა მოგინდება; ზოგი კი არაფრად არ ვარგა.
     ამათგან ბოლო ორი განსაკუთრებით საინტერესო თემაა, თუმცა, ეს პოსტი ბოლოდან მესამეს ეხება - მანქანის გასაჩერებლად მოსახერხებელ ადგილებს საქართველოს მასშტაბით. უფრო ზუსტად - ადგილებს, რომელთა ვარგისიანობა ჩემი და სხვა ადამიანების გამოცდილებითაა მეტ-ნაკლებად შემოწმებული.
    აქვე ერთი კანონზომიერება, რომელიც განსაკუთრებით საქართველოსნაირ თავკომბალა ქვეყნებს ეხება - დიდი ქალაქიდან პატარა დასახლებული პუნქტისკენ წასვლა უფრო ძნელია, ვიდრე ამ პუქნტიდან უკან, დიდი ქალაქისკენ დაბრუნება. ამიტომ, დგომის ადგილების სიაც ამ აქცენტითაა შედგენილი.
    ასე რომ, ეს პოსტი რაღაც ფორმით რეკომენდაციების სიაა - საით წასვლისას რა ადგილას უფრო მოსახერხებელია დგომა და სად უფრო ხშირად გაუჩერებიათ ხოლმე მანქანებს წარსულში.


თბილისიდან გასვლა:

   ჩრდილოეთისკენ ან დასავლეთისკენ (მცხეთა-მთიანეთი, ქართლი და ლიხსიქით):
       ☉  დიღმის ტრასა, სადღაც აგრარული უნივერსიტეტის მოპირდაპირე მხარე, თბილისი მოლამდე (კარფურის მიდამოებში საერთოდ მანქანების დიდი არეულობაა და საკმაოდ მოუხერხებელი ადგილია).
       ჩრდილოეთი:
       ☉  ნატახტარის გადასახვევის მიდამოები (იქვე აბრებია - გუდაური, ფასანაური, ყაზბეგი და ა.შ.)
       და დასავლეთი:
       ☉  რომპეტროლის სადგურის შემდეგ, აღმართის დასაწყისი (ცოტა ფეხით არის ხოლმე აქამდე სასიარულო, თუმცა ღირს).

   აღმოსავლეთისკენ (კახეთი):
       ☉  აეროპორტის ტრასა, მალევე აეროპორტის გადასახვევიდან (გადასახვევამდეც შეიძლება, თუმცა აეროპორტისკენ საკმაოდ ბევრი მანქანა მიდის).
       ☉  ლილოს ბაზრის მიდამოები, ბაზრის შემდეგ (აქ გავლილი მანქანების უდიდესი ნაწილი უკვე კახეთისკენ მიდის)

   სამხრეთისკენ (ქვემო ქართლი და ა.შ.):
       ☉  ფონიჭალის აღმართის დასაწყისი, რუსთავის გადასახვევის შემდეგ
       ☉  ფონიჭალის მერე, ანუ, ქალაქის ბოლო


ზოგიერთი დანარჩენი ქალაქის ირგვლივ:

   თელავში მოსახვედრად:
       ☉  გომბორის გზის დასაწყისი (მოკლე და ოპტიმალური გზა - გავლილი მანქანების სულ მცირე 90% თელავისკენ მიდის)

   ქუთაისში გამავალი გზის ადგილები (თუკი შიგ ქუთაისში გაჩერება არ გვინდა):
       ☉  ქალაქის აღმოსავლეთის ბოლო (საღორიას მხარე).
       ☉  დასავლეთის ბოლო (გზის ორივე მხარეს ბლომად ავტოსახელოსნოები).

   ბათუმიდან გამოსასვლელად:
       ☉  ქალაქის ბოლო, სადღაც პორტის მერე


სხვადასხვა მხარეში მოსახვედრად:

   რაჭისკენ:
       ☉  თერჯოლის გადასახვევი ცენტრალური ტრასიდან
       ☉  ტყიბულის ბოლო (და მალევე რაჭის დასაწყისი).

   სვანეთისკენ:
       ☉  ზუგდიდის გარეუბანი, ჯვრის გზის დასაწყისი
       ☉  ჯვარი, მაგანას ხიდთან (აქედან სვანეთამდე მარტო ტყეა).

   ფშავი, ხევსურეთი... :
       ☉  ჟინვალჰესთან, სოფ. ჩინთი (ერთადერთი სამანქანო გზა ამ მიმართულებით).

   თუშეთისკენ:
       ☉  ახმეტიდან თუშეთისკენ მიმავალი გზა
       ☉  ფშაველი, ბოლო კახური სოფელი ამ გზაზე

     სია არასრულია. დგომის ადგილები ზოგან ზუსტია, ზოგან - საორიენტაციო, ანუ, არ აქვს მნიშვნელობა 50 მეტრი აქეთ იქნება თუ იქით. ეს უშუალოდ ცალკეულ ადგილებს ეტყობა, აქ მინიშნებას აზრი არ აქვს.
     ბოლო საკითხი - როგორ გავიგოთ ეს სია. ავტოსტოპისას გადაჯდომა ხშირი და ძალიან ჩვეულებრივი ამბავია. რამდენადაც ამის საშუალება გვაქვს, უნდა ვეცადოთ, რომ გადაჯდომის ადგილები ამ სიაში მოცემულ ადგილებს დაემთხვეს. ესე იგი, თუკი ვიცით, რომ მანქანა აქ მონიშნული ადგილის მერე კიდევ რამდენიმე კილომეტრს გაივლის, მაგრამ ეს რამდენიმე კილომეტრი სასურველ ადგილამდე დარჩენილი გზის მცირე ნაწილია, მაშინ ჯობია ამ მონიშნულ ადგილას ჩამოსვლა და შემდეგი მანქანის აქ დალოდება. პირიქით, თუკი აქ მონიშნულ ადგილამდე რაღაც მანძილით ადრე მოგვიწია ჩამოსვლა, ხშირად ღირს რაღაც მანძილის ფეხით გავლა, რომ ზუსტად იქ აღმოვჩნდეთ, საიდანაც ავტოსტოპი უფრო ადვილია.

Sunday, September 28, 2014

ნაკლები ტექსტი

 (მაინც ტექსტით რატომ იწყება?) აქამდე გამოყენებული ფოტოები არც ჩემებია და არც მათ ჩოფირაითს მივტირი დიდად. ესენი, რაც ამოვქექე, ჩემებია, სხვადასხვა ავტოსტოპების და დროების ამბები.


კახეთიდან აეროპორტის ტრასაზე. ცოტა ხნის წინ წვიმდა. რადიოში სისულელეებს ლაპარაკობენ.





 
2005 წელი ან უფრო ადრე. სცენა გაჩერებიდან 10 წუთის შემდეგ. კიდევ 10 წუთიც და დაღამრთი მორჩება (ფირიც), ამ მანქანას კი ვირი წაათრევს.



დუშეთის გზა. ზილის ზმუილი, ზემოთ ზოლები და მზიანი ზამთარი. 

ხევსურეთი. მატყლიანი ძარა და ძალიან დამწუხრებული სანდრო.

და რამდენიმე არცთუ ურიგო ადგილი, სადაც სრულიად შემთხვევით, მხოლოდდამხოლოდ ავტოსტოპის წყალობით აღმოვჩნდი.











































Sunday, September 14, 2014

ვინ ვინ არის. 2012.

     ესეც ამბავია. მგონი იმსახურებს დაწერას მაინც. დავიწყებ იმით, რომ სახეების დამახსოვრება და ცნობა ძალიან მიჭირს. მეორე მხრივ, ვისაც მოვუყევი, ბევრმა დამიდასტურა, რომ არ შევმცდარვარ. თქვენც მოგიყვებით. 
     ორი წლის წინ, ერთ დილას, დუშეთიდან თბილისში მივდიოდი ავტოსტოპით. ქალაქის ბოლოსთან ერთმა მანქანამ გამიჩერა - მოზრდილი და ცოტა მოძველო ჯიპი იყო. უკანა სავარძლებზე, სადაც დავჯექი, ასევე მოზრდილი და ცოტა მოცელქო ძაღლი დამხვდა. წინ - ბიჭი და გოგო, ჩემზე ცოტა უფროსები. მგონი, ერთადერთი ავტოსტოპი იყო, როდესაც საერთოდ ვერ შევძელი დანარჩენებთან ცოტა მაინც გამოლაპარაკება. ერთი ძალიან საყვარელი მიზეზი ისეთი რუდუნებით მლოკავდა და მეთამაშებოდა, ვერ ვიმეტებდი თავიდან მოსაშორებლად. მეორე მიზეზი - გრძელი სატელეფონო საუბარი მძღოლსა და, ცხადია, ჩემთვის უცნობ ადამიანს შორის. საუბარი, რამდენადაც მახსოვს, თითქმის მთელი გზა გაგრძელდა - საკმაოდ სერიოზული და დატვირთული. ბიჭი რაღაც სასწავლო დაწესებულების ამბებს არკვევდა თუ აგვარებდა და ხშირად საკმაოდ განიცდიდა. ასეთ დროს გოგო ცდილობდა ხოლმე მის დამშვიდებას. გამაკვირვა დიალოგის იმ ნახევარმა, რისი მოსმენაც ძალაუნებურად მომიწია. ბიჭი ძალიან დალაგებულად ლაპარაკობდა, აზრიანად მსჯელობდა და, ჩემი აზრით, ძალიან სწორი პოზიციის დაფიქსირებას ცდილობდა. ერთადერთი შტრიხი, რაც დღემდე დამამახსოვრდა, იყო ის, რომ შეუბრალებლად აკრიტიკებდა რაღაც ბენდუქიძისეულ მეთოდს, რომელიც (რაღაცის და რაღაცის მეშვეობით) სტუდენტებს სწავლის ნაცვლად ავი ძაღლებივით გეშავდა (მაგალითად...). გაკვირვებით კი ამან გამაკვირვა - როგორ ახერხებდა ეს ადამიანი ასეთ მოუხერხებელ ვითარებაში (მანქანის მართვა, სიჩქარე, სრულიად უცხო ადამიანი) და ამდენი ხნის განმავლობაში (ნახევარ საათზე მეტი) ასეთ კარგ, არგუმენტირებულ მსჯელობას, და, რაც მთავარია, ფიქრს... დამეთანხმებით, ყურზე ბლუთუსი დიდი შეღავათი ვერაა, ამ შემთხვევაში მაინც.
     მარჯანიშვილის ხიდთან ჩამოვედი. მადლობა, ნახვამდის და ჩემი საქმეების მისახედად გავწიე. თანდათან და ჩემდაუნებურად ეს ყველაფერი დავიწყების გზას დაადგა, მაგრამ ვერ ჩააღწია დანიშნულების ადგილს: რამდენიმე თვეში, საპრეზიდენტო არჩევნების წინა პერიოდში, ამ ბიჭის სახე ლურჯ პლაკატებზე გამოჩნდა.